« Ἡ Ἁγία Τριάδα − Ἡ Πρώτη Ἐκκλησία; »
σ' αὐτές τίς λίγες γραμμές πού ἀκολουθοῦν, θά ἤθελα μόνο νά ἀποσαφηνίσω κάποιους πατερικούς λόγους πού παρατίθενται ἀπό ἐκείνους πού ἰσχυρίζονται πῶς ἡ Ἁγία Τριάδα εἰκονίζει τήν πρώτη Ἐκκλησία. ∆έν πρόκειται νά πραγματευτῶ ἐξαντλητικά τό θέμα, οὔτε νά ἐπιφέρω σύγχυση ἀπό τήν πλευρά μου.
«Μία εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἡ Ἁγία Ἐκκλησία...», λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής. (PG Τόμος 91).
«...Ἐάν ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νά κληθεῖ "εἰκόνα" τῆς Ἁγίας Τριάδος, αὐτό σημαίνει λοιπόν, ὅτι ἡ Ἁγία Τριάδα μπορεῖ νά κληθεῖ τό "πρωτότυπο" τῆς Ἐκκλησίας. ∆ιότι ἡ ἔννοια τῆς "εἰκόνας" βασίζεται σ ̓ ἕνα "πρωτότυπο". Κατά συνέπεια, δέν εἶναι ἀντι-πατερικό νά καλοῦμε τήν Ἁγία Τριάδα "πρωτότυπο" ἤ συμβολικά "Πρώτη Ἐκκλησία"», ὁλοκληρώνουν οἱ ὑποστηρικτές τῆς ἀναφερό- μενης θεολογικῆς (θεολογούμενης) ἄποψης.
Ἐάν συλλογιζόμαστε ἔτσι - γιά νά μήν πῶ παραλογιζόμαστε - ὁ Θεός εἶναι, ἐπί- σης, τό πρωτότυπο τοῦ ἀνθρώπου, ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατ ̓ εἰκόνα καί καθ ̓ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, θά μπορούσαμε νά συμπεράνουμε, σύμφωνα μέ τήν παραπάνω ἄποψη, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος (πρίν τήν Ἐνσάρκωση τοῦ Χριστοῦ). Ἔχω δεῖ αὐτούς τούς συλλογισμούς στούς Ἰησουΐτες, οἱ ὁποίοι ἀναφέρουν πάντα αὐτό πού ἀντιλέγει λιγότερο στίς θέσεις τους, βιάζοντας λίγο ἤ πολύ τήν ἔννοια στήν ἀνάγκη. Ἄς συνεχίσουμε.
«...Ἔτσι, λοιπόν, ἀπό μιά μεριά, ἡ ἐνότης τῆς Ἁγίς Τριάδος πρός Αὐτή τήν Ἴδια, εἶναι θεμιτό νά ποῦμε πῶς διαμόρφωνε μία Ἐκκλησία (δηλαδή μία συνάθροιση)», λέγει ὁ Μέγας Φώτιος (Ὁμιλία 9,9).
Ὅσοι ἀσπάζονται αὐτό τό φρόνημα, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο ἡ Ἁγία Τριάδα εἶναι ἡ Πρώτη Ἐκκλησία, δέν σχολιάζουν τίποτα, σκεφτόμενοι πῶς ὁ Μέγας Φώτιος συμφωνεῖ μέ τούς δικούς τους ἁπλοϊκούς σχολιασμούς. ∆υστυχώς, ὅμως, τά πράγματα δέν εἶναι τόσο ἁπλά. Κατ ̓ ἀρχάς ὁ Ἅγιος Φώτιος λέγει “ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ” καί ὄχι “ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ”. Ἔπειτα, ἄλλο εἶναι "ἡ συνά- θροιση" καί ἄλλο Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ, πού εἶναι ἡ κατάλληλη ὀνομασία.
«Σύμφωνα μέ τήν μαρτυρία τῶν Πατέρων, ἡ Ἐκκλησία πάντα προϋπῆρχε στόν προαιώνιο Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, προϋπῆρχε χωρίς νά ἔχει ἀρχή. Ἡ Ἐκκλη- σία ἀποκαλύφθηκε στή συνέχεια διαμέσου τῆς ∆ημιουργίας...» (Μητροπολίτης Κιτίου Ἐπιφάνιος, Μερικά γεγονότα ποῦ ἀφοροῦν τό Ἡμερολόγιο. 2η ἔκδοση, Λάρνακα, Κύπρος, 1998, σελ.1)
Ὅλα, ἀπολύτως ὅλα (ἐκτός ἀπό τήν ἁμαρτία), προϋπῆρχαν στόν Θεό προαιω- νίως, τό ἴδιο καί ἡ Ἐκκλησία - τήν ὁποίαν ὁ Χριστός ἴδρυσε κατά τόν ἐρχομό Του στή γή - τά φυτά, τά ζώα κτλ. Παρ ̓ ὅλα αὐτά, ἄλλο πράγμα εἶναι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ καί ἄλλο ἡ ∆ημιουργία μέσα στόν χρόνο. ∆έν πρέπει νά συγχέουμε τόἁπλό σχέδιο μέ τήν πραγματοποίησή του μέσα στόν χρόνο. Ἐπιπλέον, ἐάν ἡ Ἐκκλησία προϋπῆρχε στόν Λόγο, αὐτό δέν ἐπιτρέπει νά συμπεράνουμε πῶς ὁ Λόγος, ἤ ἡ Ἁγία Τριάδα εἶναι ἡ Ἐκκλησία. ∆έν πρέπει νά συγχέουμε τήν αἰτία μέ τό ἀποτέλεσμα.
Ἀκόμα καί ἄν, στήν καλύτερη τῶν περιπτώσεων, αὐτή ἡ ἄποψη ἦταν σωστή καί βάσιμη, δέν εἶναι σωστό νά ἐπιμένουμε σ ̓ αὐτή, ὅταν βλέπουμε ὅτι φέρνει μόνο ταραχή καί σκάνδαλο καί, τελικά, σχίσμα. ∆έν οἰκοδομοῦμε μέ αὐτόν τόν τρόπο τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος ἔδωσε τή ζωή Του γι ̓ αὐτήν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πολύ σωστά λέγει: «Καί ἐάν ἔχω προφητείαν καί εἰδῶ τά μυστήρια πάντα καί πᾶσαν τήν γνῶσιν, καί ἐάν ἔχω πᾶσαν τήν πίστην, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δέ μή ἔχω, οὐδέν εἰμι» (Α ́ Κορ. 13,2). Ἀλλού ὁ ἴδιος ὁ Ἀπόστολος λέγει: «διόπερ εἰ βρῶμα σκανδαλίζει τόν ἀδελφόν μου, οὐ μή φάγω κρέα εἰς τόν αἰῶνα ἵνα μή τόν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α ́ Κορ. 8,13). Λίγο πιό πρίν λέγει: «Βλέπετε δέ μήπως ἡ ἐξουσία ὑμῶν αὕτη πρόσκομμα γένηται τοῖς ἀσθενοῦσιν» (Α ́ Κορ. 8,11).
Ἐν ὁλίγοις, ποτέ δέν προκλήθηκε σχίσμα μέ τήν ταπείνωση, τήν ὑπομονή ἤ τήν ἀγάπη, μά πάντα μέ τήν ἐναντίωση, ὅπως τήν βλέπουμε γι ̓ ἀκόμα μία φορά στούς ἐφευρέτες τοῦ νέου “δόγματος”.
Ἀρχιμανδρίτης Κασσιανός
